چربی سوزی موضعی

بالاخره چربی سوزی موضعی افسانه است یا واقعیت؟

بیشتر افراد دوست دارند که در برخی قسمت ها یا عضلات بدنشان، چربی سوزی بیشتری داشته باشند. خانم ها ممکن است با چربی های سرسخت در نواحی ران و باسن یا پشت بازو مشکل داشته باشند، در حالی که اقایان معمولا برای کاهش چربی شکم و پهلو مبارزه می کنند. درست به خاطر وجود همین نواحی مشکل ساز است که چربی سوزی موضعی اینقدر مورد توجه قرار گرفته است. 

از دیدگاه فنی، چربی سوزی موضعی یعنی کاهش چربی در یک بخش خاص از بدن در نتیجه اجرای تمرینات ویژه برای آن بخش. بسیار خوب بود اگر می شد که چربی این نواحی را با تمرین کردن روی آنها از بین برد، اما آیا واقعا می توانیم محل چربی سوزی را برای بدن مشخص کرده و چربی را در نواحی دلخواه هدف قرار دهیم؟

بسیاری عقیده دارند که این کار عملی است و درست به همین دلیل است که میلیون ها نفر برای شش تکه شدن شکمشان به اجرای انواع حرکت کرانچ می پردازند. البته، این کار ممکن است واقعا موجب کاهش چربی در ناحیه دلخواه شود، اما الزاما چربی سوزی موضعی را تایید نمی کند؛ برای نمونه، اجرای یک برنامه تمرین شکم شاید موجب چربی سوزی شکمی شود، اما به این معنی نیست که چربی کم شده از ناحیه شکم از چربی کم شده از دیگر نواحی بدن بیشتر بوده است. 

هر نوع فعالیت ورزشی موجب افزایش انرژی مصرفی بدن می شود و اگر انرژی مصرفی کل از انرژی دریافتی از طریق غذا بیشتر باشد، بدن برای تامین انرژی مازاد مورد نیاز به سراغ برخی از ذخایر خودش خواهد رفت، مانند انرژی ذخیره شده در بافت چربی. هر چند مقداری از این چربی ممکن است از نواحی دلخواه شما برداشته شود، اما اگر این مقدار انرژی را به وسیله اجرای یک فعالیت دیگر (مثلا دویدن) سوزانده بودید، شاید باز هم همین مقدار چربی سوزی را تجربه می کردید. اصل بالانس (تعادل) انرژی یک مسئله انکار ناپذیر است!

چربی سوزی موضعی

نکته

هرگز پس از اجرای چند ست دراز نشست نمی بینید که عضلات شکمتان ناگهان بیرون بزنند، چون تاثیر آن در چربی سوزی موضعی فقط مانند برداشتن یک مشت شن از یک ساحل وسیع است. یافته های جدید به ما نشان می دهند که چربی سوزی موضعی قابل دسیابی است، به شرطی که از اجرای صرفا چند حرکت ساده تمرینی فراتر برویم و تمام شرایط را مهیا کنیم.

چرا چربی سوزی موضعی را افسانه می پنداشتند؟

در سال 1983، کَچ و همکاران به بررسی این موضوع پرداختند که آیا اجرای حرکت دراز نشست می تواند چربی های شکمی را هدف قرار دهد یا خیر؛ که البته نتیجه منفی بود. در این پژوهش، تاثیری که اجرای برنامه تمرینی دراز نشست از نظر کاهش اندازه سلول های چربی یا ضخامت لایه چربی در ناحیه شکم موجب شد، تفاوت خاصی با نواحی دیگر (پشت و باسن) نداشت. 

پژوهش مشابهی در سال 2011 میلادی هم همین یافته را تایید کرد: آزمودنی هایی که از نظر دریافت کالری (رژیم غذایی) در شرایط یکسان بودند، به دو گروه تقسیم شدند. در پایان، چربی سوزی شکمی در گروهی که برنامه تمرین شکم را اجرا کرده بودند، تفاوت معنی داری با گروه کنترل (که هیچ تمرینی را اجرا نمی کردند) نداشت. 

در سال 2013، پژوهشگران برای بررسی احتمال وجود چربی سوزی موضعی از یک طرح پژوهشی نوین استفاده کردند. این بار،آزمودنی ها در جلسات تمرینی خود به اجرای تکرار های زیاد از حرکت پرس پا تک پا پرداختند که البته فقط برای یکی از پاها انجام می شد و پای دیگر بی تمرین باقی می ماند. در پایان، میزان کاهش چربی در پای تمرین کرده، از پای بی تحرک بیشتر نبود. در حقیقت، میزان چربی سوزی فقط در بالاتنه چشمگیر بود.


از آنجا که بسیاری از آزمودنی های این پژوهش دارای اضافه وزن بودند، این موضوع چندان عجیب محسوب نمی شود. در افراد مبتلا به اضافه وزن، چربی عموما از ناحیه بالاتنه (به خصوص چربی های احشایی مضر در اطراف اندام های داخلی) کم می شود و پس از آن است که بدن به سراغ چربی های نواحی دیگر می رود. به طور ویژه، خانم ها به واسطه الگوی خاص توزیع چربی که به طور ژنتیکی گلابی شکل است، معمولا چربی بالاتنه را بسیار زودتر از پایین تنه از دست می دهند.

این پژوهش ها موجب شدند تا جامعه علمی تناسب اندام به این نتیجه قاطع برسد که چربی سوزی موضعی، افسانه ای بیش نیست. با این حال، در هیچ یک از این پژوهش ها، عملا کاهشی در توده بافت چربی کل بدن رخ نداده بود. برای نمونه، در پژوهش پرس پا، کاهش چربی در هیچ کدام از پاها اتفاق نیفتاده بود. 

بر این اساس، در وهله اول شاید اصلا چربی سوزی کافی در نتیجه اجرای این طرح های پژوهشی رخ نداده است که بعدا بخواهیم میزان کاهش چربی بخش های تمرین کرده با بخش های تمرین نکرده را مقایسه کنیم. از دیدگاه منطقی، هنگامی که هیچ گروهی چربی از دست نداده است، پس نرخ چربی سوزی در هر دو گروه معادل صفر بوده و واضح است که چربی سوزی موضعی هم اتفاق نیفتاده است!

یافته های علمی جدید در مورد چربی سوزی موضعی

یک پژوهش جدید دیگر (دی پالومبو و همکاران، 2017) نیز نشان می دهد که چربی سوزی موضعی واقعا چیزی بیشتر از یک افسانه است. در این پژوهش 12 هفته ای، آزمودنی ها به دو گروه تقسیم شدند: یک گروه به اجرای تمرینات مقاومتی بالاتنه پرداخته و پس از آن به مدت سی دقیقه و با شدت 50 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه (VO2MAX) روی دوچرخه رکاب می زدند؛ گروه دوم، تمرینات مقاومتی پایین تنه را اجرا می کردند و سپس به مدت سی دقیقه و با شدت 50 درصد اکسیژن مصرفی بیشینه به تمرین با چرخ کارسنج دستی (یعنی هوازی برای بالاتنه) می پرداختند. در ضمن، تمرین مقاومتی در هر دو گروه به شکل دایره ای و سه جلسه در هفته اجرا می شد.

یافته های این پژوهش حاکی از این بود که گروه تمرین مقاومتی بالاتنه، چربی بیشتری را از بالاتنه از دست داده بودند_هر چند که تمرین هوازی آنها روی دوچرخه (با درگیری عضلات پایین تنه) انجام شده بود؛ به همین ترتیب، گروه تمرین مقاومتی پایین تنه هم چربی بیشتری را از پایین تنه سوزانده بودند_ هر چند که تمرین هوازی آنها شامل فعالیت عضلات بالاتنه بود. این یافته ها هم با بررسی نتایج حاصل از اسکن دگزا (DEXA) و هم با سنجش چین های پوستی با کالیپر به ثبت رسیدند. 

دیگر نقطه قوت این پژوهش این بود که هر دو گروه واقعا مقدار زیادی از چربی کل بدن را از دست دادند، ضمن اینکه میزان کاهش چربی در هر دو گروه یکسان بود و انرژی دریافتی آزمودنی ها در طی دوره پژوهش نیز تغییر نکرده بود. بر اساس این نقاط قوت، این پژوهش را شاید بتوان اولین پژوهش واقعا مرتبط با چربی سوزی موضعی دانست.

چربی سوزی موضعی 2

نکته

مهم نیست که چربی سوزی موضعی واقعیت دارد یا نه؛ در هر صورت، بدون پیروی از یک رژیم غذایی مناسب نمی توانید نتایج دلخواهتان را بدست بیاورید. چربی سوزی مطلوب بیش از هر چیز به کنترل کالری های دریافتی، زمان بندی و کیفیت آن کالری ها بستگی دارد.

توصیه های کاربردی

برای اینکه تاثیر چربی سوزی موضعی معنی دار شود، باید شرایط زیر فراهم شوند:

1_ تمرین پرشدت و یا پر تکرار

برای اینکه درجه حرارت بدن، جریان خون و انتقال هورمون ها به میزان کافی افزایش پیدا کند، باید عضلات نزدیک به ناحیه هدفِ چربی سوزی موضعی را با وزنه های سنگین (بیشتر از 70 درصد یک تکرار بیشینه یا IRM) تحت فشار بگذارید. برای این کار معمولا به اجرای تمرینات مقاومتی نیاز دارید، پس توجه داشته باشید که حجم عضلات آن ناحیه ممکن است عملا افزایش پیدا کند. 

برای نمونه، ورزشکار مردی که برای باریک شدن کمرش تلاش می کند، با اجرای تمرینات شکم با وزنه های سنگین شاید نتیجه عکس بگیرد، چون ممکن است افزایش حجم عضلات ناحیه شکم و پهلویش بیشتر از کاهش چربی موضعی در این ناحیه باشد و عملا موجب پهن تر به نظر رسیدن کمرش شود! به عنوان جایگزین، در مواردی که ورزشکار علاقه ای به افزایش حجم احتمالی در موضع مورد نظر ندارد، می توانیم تمرینات پرتکرار با شدت پایین تر را توصیه کنیم.

همانطور که پیش تر اشاره شد، پژوهش انجام شده در سال 2007 میلادی نشان داد که اجرای تمرینات پرتکرار برای حرکت جلوپا تک پا موجب افزایش جریان خون در بافت های نزدیک به عضلات فعال می گردد. بنابراین، برای افزایش چربی سوزی در یک موضع خاص می توانید از تمرین با تکرار های بسیار زیاد استفاده کرده و جریان خون ناحیه هدف را با این ترفند افزایش دهید.

2_ مصرف زیاد انرژی متعاقب مرحله قبل

دقت داشته باشید که تمرین موضعی روی ناحیه هدف به تنهایی کافی نیست. شما باید کارتان را با فعالیت بیشتر ادامه دهید تا چربی های به حرکت در آمده عملا برای تامین انرژی سوزانده شوند و تجزیه چربی موضعی به چربی سوزی موضعی تبدیل شود. در این زمینه، تمرینات هوازی یا تمرینات قدرتی تمام بدن می توانند گزینه های بسیار خوبی باشند. 

راهکار جالبی که برخی مربیان توصیه کرده اند، تلفیق تمرینات پرتکرار و تمرینات هوازی پر شدت است. در این روش باید یک فعالیت چربی سوز مانند تمرین اینتروال و یک یا چند حرکت تمرینی ویژه ناحیه مورد نظر را انتخاب کرده و آنها را به شکل تناوبی اجرا کنید؛ به عبارت دیگر، می توانید بعد از پنج تا ده دقیقه تمرین هوازی، حرکت مقاومتی انتخاب شده برای چربی سوزی موضعی را به مدت یک تا دو دقیقه اجرا نمایید و این روند تناوبی را چند بار تکرار کنید.


در این روش، یک جلسه تمرین چربی سوزی موضعی برای ناحیه شکم می تواند شبیه به این باشد:

  • بدنتان را با پنج دقیقه پیاده روی آهسته گرم کنید.
  • 30 ثانیه سریع بدوید، سپس 60 ثانیه راه بروید، این کار را سه بار تکرار کنید.
  • حرکت کرانچ دوچرخه ای (ایر بایک) را به مدت 90 ثانیه اجرا کنید.
  • 30 ثانیه سریع بدوید، سپس 60 ثانیه راه بروید. این کار را سه بار تکرار کنید.
  • حرکت غلت شکم با هالتر را به مدت 90 ثانیه اجرا کنید.
  • 30 ثانیه سریع بدوید، سپس 60 ثانیه راه بروید. این کار را سه بار تکرار کنید.
  • حرکت کرانچ دوچرخه ای (ایر بایک) را به مدت 90 ثانیه اجرا کنید.
  • 30 ثانیه سریع بدوید، سپس 60 ثانیه راه بروید. این کار را سه بار تکرار کنید.
  • حرکت غلت شکم با هالتر را به مدت 90 ثانیه اجرا کنید.
  • 30 ثانیه سریع بدوید، سپس 60 ثانیه راه بروید. این کار را سه بار تکرار کنید.

نکته: این روش برای افراد چاق چندان موثر نیست، اما بهترین نتایج را برای افرادی به ارمغان می آورد که آمادگی و کیفیت عضلانی قابل قبولی دارند و فقط برای بهبود چربی سوزی در بعضی نقاط مقاوم تلاش می کنند. به عبارت دیگر، ابتدا باید با رعایت رژیم غذایی و تمرینات سخت به سطح قابل قبولی از آمادگی بدنی برسید و سپس با ترفند های این چنینی برای کامل کردن شاهکارتان تلاش کنید.

error: Content is protected !!