تمرین تا ناتوانی

آیا باید تمام ست های تمرین را تا ناتوانی ادامه دهیم ؟

آیا ادامه دادن ست ها تا ناتوانی ضروری است؟ و اگر پاسخ مثبت است، در چه تعدادی از ست ها و چه مقداری از حجم کلی تمرین باید تا مرز ناتوانی پیروی کنیم؟ این پرسش ذهن بسیاری از بدنسازان در سراسر جهان را به خود مشغول کرده است، اما پیش از پاسخ گویی به آن بهتر است اول ناتوانی را تعریف کنیم؛ ناتوانی عضلانی در حین اجرای یک حرکت به نقطه ای گفته می شود که عضلات در بخش مثبت به طور کامل به خستگی می رسند و توانایی اجرای حتی یک تکرار دیگر با فرم صحیح را ندارند. 

آرنولد شوارتزنگر در جایی گفته است: آنچه که عضله را وادار به رشد می کند، همان سه یا چهار تکرار آخر است. تفاوت بین یک قهرمان و یک ورزشکار معمولی در توانایی ورود به همین محدوده درد خلاصه می شود. این همان چیزی است که اکثر مردم فاقد آن هستند؛ شهامت ادامه دادن و عبور از مرزهای درد در هر شرایطی. 

در حالی که نقل قول های این چنینی از قهرمانان بزرگ همیشه برای ما انگیزه بخش هستند و ما را به تلاش هر چه بیشتر در مسیر هدف وا می دارند، اما دانش امروز نشان می دهد که این رویکرد های افسانه ای الزاما همیشه درست نیستند. در ادامه، جوانب مختلف تمرین تا ناتوانی را با جزئیات بیشتری مرور خواهیم کرد تا در نهایت بتوانیم مرز بین افسانه و واقعیت را تشخیص دهیم. 

 

تمرین تا ناتوانی

معایب تمرین تا ناتوانی

هر بدنسازی می تواند از ناتوانی عضلانی به عنوان یک ابزار قدرتمند در برنامه تمرین اش بهره ببرد، اما کاربرد بیش از حد آن ممکن است برایش گران تمام شود. برای نمونه، بسیاری از بدنسازان در تک تک ست ها تا ناتوانی مطلق پیش می روند، غافل از اینکه این روند در دراز مدت به رشدشان لطمه خواهد زد. 

دکتر ایز کوئیردو (2006) دریافته است که پیشروی تا ناتوانی در همه ست ها به شدت موجب افزایش سطوح استراحتی هورمون کاتابولیک کورتیزول می شود و فاکتورهای رشد آنابولیک مانند تستوسترون و فاکتور رشد شبه انسولین (IGF-1) را نیز سرکوب می کند. تغییرات این چنینی در سطوح هورمون ها معمولا با تمرین زدگی مزمن همراه هستند و لذا اثرات منفی احتمالی ناشی از استفاده مکرر از ناتوانی را به ما گوشزد می کنند. 

در پژوهشی دیگر در سال 2012 میلادی مشخص شد که در مقایسه با تمریناتی که به ناتوانی نمی رسند، تمرین تا ناتوانی موجب افزایش چشمگیر سطوح آدنوزین منو فسفات (AMP) می شود. افزایش AMP حاکی از تخلیه انرژی سلول است و هنگامی که بروز می کند، سنتز پروتئین یا عضله سازی کاهش می یابد. بنابراین، تمرین تا ناتوانی در کنار مزایایی که دارد، یک ابزار به شدت خسته کننده و پرفشار است و استفاده آن در هر برنامه تمرینی باید با برنامه ریزی صحیح صورت بگیرد.

استفاده بهینه از تمرین تا ناتوانی

در کنار معایبی که در مورد تمرین تا ناتوانی بر شمردیم، باید به مزایای آن هم اشاره کنیم. در حقیقت، تمرین تا ناتوانی می تواند کاملا آنابولیک باشد. بر اساس پژوهش های دکتر شوئِنفلد، پژوهشگر برجسته در حیطه رشد عضلانی، افزایش هر چه بیشتر در سطوح اسیدلاکتیک عضله از اهمیت بالایی در پروسه رشد برخوردار است، چون فاکتورهای رشد درون عضلانی را به میزان بیشتری تحریک می کند. بنابراین، یکی از مزایای تمرین تا ناتوانی نیز همین است که می تواند افزایش اسیدلاکتیک بیشتری را نسبت به تمرین تا پیش از ناتوانی ایجاد کند.

مزیت دیگر تمرین تا ناتوانی به بحث درگیری تارهای عضلانی و واحدهای حرکتی مربوط می شود. اما، پیش از شروع این بحث بهتر است مرور کوتاهی بر خصوصیات تارهای عضلانی و واحدهای حرکتی داشته باشیم. به طور کلی، تارهای عضلات اسکلتی بدن انسان به دو نوع کند انقباض (یا نوع یک) و تند انقباض (یا نوع دو) تقسیم می شوند. همچنین، یک نرون حرکتی (سلول عصبی) و کلیه تارهای عضلانی که توسط آن نرون عصب رسانی می شوند را یک واحد حرکتی می نامند. 

از آنجا که تمام تارهای عضلانی در هر واحد حرکتی از یک نوع هستند، می توانیم واحدهای حرکتی را نیز به دو نوع کند انقباض و تند انقباض تقسیم کنیم. واحدهای حرکتی کند انقباض کوچکتر هستند، تعداد تارهای کمتری را عصب رسانی می کنند و ظرفیت و سرعت تولید نیرو در آنها پایین است، اما مزیت آنها در این است که استقامت بالایی دارند و برای فعالیت های استقامتی با شدت کم مناسب هستند. 

در مقابل، واحدهای حرکتی تند انقباض با داشتن تعداد تار بیشتر عملا بزرگتر هستند و ظرفیت تولید نیروی بیشتری دارند، هر چند که استقامت آنها پایین است و برای فعالیت های شدید و کوتاه مدت مناسب تر هستند. بر اساس همین ویژگی ها، حرکت عضلات ما شامل فراخوانی انتخابی تارهای عضلانی کند و تند انقباض می باشد. 

در فعالیت های با شدت کم، بیشتر نیروی عضلانی توسط تارهای کند انقباض (یا واحدهای حرکتی کند انقباض) تامین می شود. همزمان با افزایش نیروی مقاوم (مثلا در اواخر یک ست از تمرین با وزنه که تارهای کند انقباض اولیه دچار خستگی شده و به کمک نیاز دارند)، تارهای تند انقباض (یا همان واحدهای حرکتی تند انقباض) هم بسیج می شوند.

تمرین تا ناتوانی 2

نکته

تمرین تا ناتوانی هم می تواند یک ابزار به شدت خسته کننده و پرفشار باشد و ورزشکار را به سمت تمرین زدگی سوق بدهد و هم می تواند محیط آنابولیک لازم برای رشد عضلات را فراهم نماید؛ این شما هستید که با استفاده هوشمندانه از آن می توانید بیشترین سود و کمترین آسیب را نصیب خود کنید.

با این تفاسیر، حالا می دانیم که وقتی در انتهای یک ست به ناتوانی نزدیک می شویم، در واقع تمام تارهای کند انقباض خسته شده اند و سیستم عصبی ما مجبور می شود که تارهای عضلانی تند انقباض بزرگتر را نیز به خدمت بگیرد. این یک مزیت محسوب می شود، چون تارهای تند انقباض از ظرفیت بیشتری برای هایپرتروفی (افزایش حجم) برخوردار هستند. تنها مشکلی که وجود دارد، این است که وقتی سیستم عصبی را به این شکل با اجرای یک ست تا ناتوانی تحت فشار می گذارید، موجب بروز خستگی مرکزی می شوید. 

هنگامی هم که سیستم عصبی مرکزی (CNS) خسته باشد، تمام ست های بعدی را با نیروی کمتری اجرا خواهید کرد. برای نمونه، اگر با اجرای ده تکرار در ست اول از یک حرکت تا ناتوانی کامل پیش بروید، در ست دوم احتمالا فقط بتوانید شش تکرار را تکمیل کنید. اما، اگر همان ست اول را در تکرار نهم به پایان ببرید، شاید بتوانید ست دوم را هم تا رسیدن به هشت یا نه تکرار ادامه دهید. دلیل این موضوع این است که در حالت دوم، خستگی مرکزی کمتری را تجربه می کنید.

بنابراین، توصیه کلی بر این است که فقط ست آخر از هر حرکت را تا ناتوانی اجرا کنید. این توصیه بر پایه پژوهش هایی است که نشان می دهند رسیدن به ناتوانی در ست آخر از هر حرکت، تاثیر بیشتری در افزایش حجم و قدرت دارد. پژوهشگران استرالیایی، تعدادی لیفتر تمرین کرده را در قالب دو گروه تقسیم بندی کرده و مورد بررسی قرار دادند. 

از هر دو گروه خواسته شد تا چهار ست از حرکت پرس سینه را به مدت هشت هفته اجرا کنند. گروه اول، یک ست از این چهار ست را تا ناتوانی ادامه می دادند، در حالی که گروه دوم در هیچ یک از ست های تمرین تا ناتوانی پیش نمی رفتند. در پایان، پژوهشگران متوجه شدند که میزان پیشرفت قدرت در گروه اول معادل دو برابر گروه دوم بوده است. 

همچنین در یک پژوهش تکمیلی، این پژوهشگران دریافتند که اگر در همین طرح هشت هفته ای پرس سینه، بیشتر از یکی از ست ها تا ناتوانی اجرا شوند، هیچ افزایش بیشتری در پیشرفت قدرت به دست نمی آید. در واقع، مقایسه این دو پژوهش نشان داد که افزایش قدرت حاصل از اجرای فقط یک ست تا ناتوانی، چشمگیر تر از مقدار افزایش قدرتی است که با اجرای بیشتر از یکی از ست ها تا ناتوانی، حاصل می شود. 

دلیل امر شاید این باشد که اجرای تنها یک ست تا ناتوانی می تواند تحریک کافی برای تارهای عضلانی را فراهم کند، بدون اینکه موجب خستگی بیش از حد عضلات شده و قدرت آنها در ادامه جلسه تمرین را محدود کند – درست برخلاف آنچه که با اجرای اکثر ست ها تا ناتوانی اتفاق می افتد. 

 

تمرین تا فراتر از ناتوانی

بدنسازان آنقدر در مورد رشد عضلاتشان حساس هستند که گاهی نمی توانند فقط به ناتوانی اکتفا کنند و پا را حتی فراتر می گذارند. یکی از تکنیک های محبوبی که بدنسازان برای گذر از مرز ناتوانی به کار می گیرند، تکنیک تکرار های کمکی است. استفاده از تکرارهای کمکی به شما اجازه می دهد تا پس از رسیدن به ناتوانی، چند تکرار دیگر را هم با کمک یار تمرینی اجرا کنید. 

اجرای تکرارهای کمکی در آخرین ست از یک حرکت، تمام آن چیزی است که برای ایجاد جهشی چشمگیر در رشد عضلانی به آن نیاز دارید. در واقع، در پژوهشی بر روی 16 مرد ورزشکار مشخص شد که میزان افزایش هورمون رشد پس از تمرین با تکرارهای کمکی تقریبا سه برابر بیشتر از یک جلسه تمرین عادی است. هورمون رشد، یک هورمون آنابولیک بسیار مهم است که نقش ثابت شده ای در تحریک فرآینده رشد عضلانی دارد. 

البته، همین پژوهشگران در مورد ریکاوری پس از تمرین با تکرارهای کمکی نیز تحقیق نموده و متوجه شدند که عضلات تمرین کرده آزمودنی ها حتی تا سه روز پس از جلسه تمرین با تکرارهای کمکی هنوز به طور کامل ریکاوری نشده بودند. در واقع، خستگی مرکزی ناشی از تکنیک هایی مانند تکرارهای کمکی و ست های کم کردنی بسیار بیشتر از تمرین معمولی تا ناتوانی است. 

بنابراین، تکنیک های این چنینی را فقط در دوره های کوتاه مدت و به عنوان یک «تمام کننده» در جلسات تمرینی ویژه افزایش حجم به خدمت بگیرید. در مواقعی که از تکرارهای کمکی استفاده می کنید، چهار تا هفت روز استراحت را بین دو جلسه تمرینِ هر عضله لحاظ کنید؛ در ضمن، تغذیه صحیح و خواب کافی فاکتور هایی هستند که روز های استراحت شما را پربار می کنند.

تمرین تا ناتوانی 3

نکته

توصیه کلی بر این است که فقط ست آخر از هر حرکت را تا ناتوانی اجرا کنید؛ اجرای تنها یک ست تا ناتوانی می تواند تحریک کافی برای تارهای عضلانی را فراهم کند، بدون اینکه موجب خستگی بیش از حد عضلات شده و قدرت آنها در ادامه جلسه تمرین را محدود کند. 

حرف آخر

اگر بخواهید کل پیام این مطلب را در قالب چند عبارت کلیدی مرور کنید، می توانید جملات زیر را به ذهن بسپارید:

 

  • بهتر است که تمرین تا ناتوانی را در مورد همه ست ها به کار نبندید.
 
  • اگر برای بهینه سازی قدرت و اندازه عضلات شما از تمرین تا ناتوانی بهره می گیرید، این کار را به ست آخر از هر حرکت موکول کنید.
 
  • بهترین رویکرد، به کارگیری تمرین تا ناتوانی به شکل دوره ای و زمان بندی شده می باشد. برای نمونه، در دو هفته اول از دوره تمرینی، تمام ست ها را کمی پیش از ناتوانی به پایان ببرید؛ در هفته های سوم و چهارم، تنها ست آخر هر حرکت را تا ناتوانی اجرا کنید؛ و در نهایت، در دو هفته آخر در اکثر ست های تمرین تا ناتوانی پیش بروید.
 
  • افرادی که پا را فراتر گذاشته و از مرز ناتوانی هم عبور می کنند، باید توجه ویژه ای به بحث ریکاوری و استراحت داشته باشند. تمرین تا ناتوانی یا فراتر از آن، با شب زنده داری و استعمال دخانیات و زندگی بی برنامه جور در نمی آید!
 
error: Content is protected !!